• نگاهی به یک کتابگزاری: از جسپر گریفین تا مهدی خلجی

شنبه ۸ آوریل ۲۰۲۳/ ۱۹ فروردین ۱۴۰۲ مهدی خلجی نوشته‌ای متعلق به چهار سال پیش خود در تارنمای آسو را در کانال تلگرام‌اش بازنشر کرده بود که از جهاتی برای من جالب توجه بود، چون پیش تر آن را ندیده بودم: «داستان یک شهر؛ ظهور و زوال نخستین دموکراسی تاریخ»، آسو، ۵ آذر ۱۳۹۸. نخستین چیزی که چشم مرا گرفت برابرگذاری «عنایت» برای کلمهٔ انگلیسی ـ فرانسوی “grace” بود، چون حدود سی سال بود که با آن آشنا بودم و می‌دانستم که مترجمان چه ترجمه‌های اشتباهی از آن کرده‌اند و البته این هم یکی از آنها بود، با این تفاوت که این بار مترجمی مفهومی در فلسفه و کلام اسلامی («عنایت») را به یونانیان ۵۰۰ ق م هم نسبت داده بود! بهاءالدین خرمشاهی (باربور، ۱۳۶۲، ۵) و برخی دیگر پیش‌تر آن را در ترجمهٔ مفهوم «لطف» (“grace” یا “favour”) در مسیحیت به کار برده بودند. عبارت‌های آغازین بسیار چشمگیر بود. دیگر مقاله را تا پایان نخواندم گفتم بگردم کتاب مایر را پیدا کنم و ببینم مقصود مایر از “grace” چه بوده است. کتاب مایر قدیمی یا نامشهور بود و نسخه‌ای از آن حتی در «گوگل» هم برای مرور نبود تا بتوان چند صفحه‌ای از آن را خواند. اما در جست و جویم به نقد و معرفی جَسپر گریفین (۲۰۱۹-۱۹۳۷)، استاد فقید ادبیات باستان یونان و روم در دانشگاه آکسفورد، و نویسنده و سرویراستار چند کتاب در زمینهٔ تاریخ باستان، بر این کتاب با عنوان «گهوارهٔ دموکراسی»، در نیویورک تایمز، ۱۱ اکتبر، ۱۹۹۸، برخوردم. با خواندن آن بی‌درنگ شگفت‌زده شدم، چون دیدم که تقریباً آنچه مهدی خلجی در سرلوحهٔ معرفی کتابگزاری خودش در کانال تلگرامی‌اش آورده بود ترجمهٔ یکی دو بند پیوسته از نقد و معرفی این کتاب به قلم او بود. در بازگشت به نوشتهٔ خلجی متوجه شدم که مهدی خلجی در پایان نوشتهٔ خود از کتابگزاری یا مرور و معرفی جَسپر گریفین و انتقادهای او از کتاب مایر یاد کرده است، اما به گونه‌ای که گویی فقط آن را دیده و خوانده است و از آن آگاه است و آنچه تاکنون دربارهٔ کتاب مایر می‌گفته است توصیف و گزارش نظر کارشناسانهٔ خودش از آن کتاب بوده است! شگفتا! او خودش را در تراز کسی همچون گریفین گذاشته بود که گویی او هم نقدی نوشته است و گریفین هم که یکی از همکاران و همتایان اوست نقد دیگری نوشته است و او فقط از آن آگاه است! او نوشته (ترجمه کرده) بود: 

⬅️ در صورت تمایل به خواندن تمامی متن، فایل پی دی اف آن را از جاهای زیر بردارید:

تلگرام: https://t.me/fallosafahmshk/954

آکادمیا:  https://sbu-ir.academia.edu/Sahaka